- २०८१ बैशाख ६ बिहीबार
काठमाडौँ । संसारका धेरै देशहरूले दशकौंदेखि मंगल ग्रहमा मानिस पठाउने तयारी गरिरहेका छन् । अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासाका अनुसार पृथ्वीबाट मंगल ग्रहसम्मको यात्रा ७ महिना लाग्छ ।
अहिलेसम्म मंगल ग्रहमा गएका सबै रकेटहरूले लगभग उस्तै समय लिएका छन् । तर, अब नयाँ प्रविधिको सहयोगले यो यात्रा ४५ दिनमा मात्र सीमित हुनेछ ।
यो नयाँ प्रविधिको नाम ‘न्यूक्लियर थर्मल एण्ड न्युक्लियर इलेक्ट्रिक प्रोपल्सन’ राखिएको छ । यदि तपाईले सरल भाषामा बुझ्नुभयो भने, नासाले मानव मंगल मिशनको लागि यस्तो रकेट बनाउन लागेको छ, जसमा परमाणु ईन्धन प्रयोग हुनेछ ।
रकेट बनाउन दुईवटा प्रविधि प्रयोग गरिने छ । पहिलो- परमाणु थर्मल प्रोपल्सन । यसमा परमाणु रिएक्टर हुन्छ, जसले तरल हाइड्रोजन प्रोपेलेन्टलाई तताउँछ । विज्ञहरुका अनुसार यसो गर्दा प्लाज्मा बन्ने छ । यो प्लाज्मा रकेटको नोजलबाट निकालिनेछ, जसले रकेटलाई अगाडि बढ्नको लागि उच्च गति दिनेछ । १९५५ मा, अमेरिकी वायुसेना र आणविक ऊर्जा आयोगले यस्तो प्रणोदन प्रणाली निर्माण गर्ने प्रयास गरेका थिए ।
दोस्रो प्रविधिको नाम न्यूक्लियर इलेक्ट्रिक प्रोपल्सन हो । यसमा, परमाणु रिएक्टरले आयन इन्जिनलाई बिजुली दिन्छ, जसले विद्युत चुम्बकीय क्षेत्र सिर्जना गर्दछ । यो क्षेत्रले क्सीनन जस्ता ग्यासहरूलाई गति दिन्छ, जसले रकेटलाई अगाडि बढाउने गति दिन्छ । सन् २००३ र २००५ मा पनि यो प्रणाली बनाउने प्रयास भएको थियो ।
रकेटको प्रदर्शन दोब्बर हुनेछ
नयाँ प्रविधिमार्फत वैज्ञानिकहरूले रकेटको कार्यसम्पादन झन्डै दोब्बर गर्न सक्नेछन् । रकेट बनाउने यो अवधारणा फ्लोरिडा विश्वविद्यालयका हाइपरसोनिक्स कार्यक्रम क्षेत्रका प्रमुख प्रोफेसर रायन गोसेले दिएका हुन् । यसको पहिलो चरणको विकासका लागि उनीसँगै थप १३ जनालाई अनुसन्धानमा समावेश गरिएको छ । आयोजनाका लागि १२.५ हजार डलर प्रारम्भिक रकम पनि दिइएको छ ।
अहिले प्रयोग गरिरहेको प्रविधिमा अन्तरिक्षयानलाई पृथ्वीबाट मंगल ग्रहमा जान ७ देखि ९ महिना लाग्छ । यदि हामीले यो गतिमा मंगल ग्रहमा मानिस पठाउने हो भने हरेक २६ महिनामा एउटा उडान मंगल ग्रहमा पुग्ने विज्ञहरुको अनुमान छ । साथै, मिसन ३ वर्षसम्म मात्र चल्न सक्नेछ ।
तर, नयाँ प्रविधिबाट मंगल ग्रह जाने बाटो सहज हुनेछ । पृथ्वीबाट मंगल ग्रहको यात्रा मात्र ६.५ हप्ताको हुनेछ, जसले मिसनको लागत घटाउने र समय बढाउनेछ । अन्तरिक्षको सूक्ष्म गुरुत्वाकर्षणमा, मानिसहरूलाई स्वास्थ्य समस्याहरू पनि कम हुने छन् । नासाको यो रकेट कहिले तयार हुन्छ, यसबारेमा अहिले कुनै जानकारी दिइएको छैन ।
