- २०८१ बैशाख ७ शुक्रबार
यो दोस्रो लक्ष्मिपुजा हो, त्यो घटनापछी। यी दुबै लक्ष्मिपुजाको दिन यो घटना सम्झिएँ, थाहा छैन अब अरु कतिओटा लक्ष्मिपुजासम्म यो घटना याद गर्नेछु । कुनै सनसनीपुर्ण भयानक घटना त हैन, त्यस्को अपेक्षा नगर्न आग्रह गर्छु ।
आजैको दिन सम्झिनुपर्ने खास कारण भने महाकवी लक्ष्मीप्रसाद देवकोटा र उनको जन्मदिन हो । जन्मतिथी भन्दा उपयुक्त होला अझै । जुन घटनाको बारेमा उल्लेख गर्दैछु, यसलाइ आजको दिनसंग जोडेको उनै महाकविको जन्मतिथीले हो । सायद उनको जन्मदिनसंग पनि जोडिन्थ्यो होला तर म भुलक्कडलाइ उनको जन्ममिती १९६६ साल कार्तिक महिना सम्म याद छ, दिन याद छैन । लक्ष्मीपुजाको दिन जन्मिएकाले लक्ष्मीको प्रसादको रुपमा अर्थ्याउने गरि उनको नाम लक्ष्मीप्रसाद राखिएको भन्ने स्कुले ज्ञानले यो जन्मतिथी सम्म याद हुन सकेको हो ।
म एमएससी गर्दै गरेको विद्यार्थी । कलेज- अमृत क्याम्पस (अस्कल), लैनचौर । पहिलो सेमेस्टर, दोस्रो अथवा अन्तिम आन्तरिक परिक्षाको पहिलो दिन। डेरा गरि संगै बस्ने अनि संगै पढ्ने साथि पनि थियो । परिक्षाको लागि आवश्यक पर्ने केही स्टेसनरी सामान किन्नुपर्ने थियो उसलाइ- पेन्सिल, स्केल यस्तै । बाइक पार्किङमा राखेर, हामी दुबैजना नजिकैको स्टेसनरी पसलमा गयौँ । उ पसलमा सामान किन्न व्यस्त भयो। म खाली थिएँ र परिक्षा सुरु हुन खासै समय बचेको थिएन । त्यसैले अलिकती हतार भएजस्तो बढी चैँ हतास । घटना र मेरो बारेमा यति पृष्ठभुमि पर्याप्त होला ।
अलि अनौठो र अपरिचित आवाजले मेरो एकतमास लाई भंग गरायो । एकजना कसैले ठूलो स्वरमा अलि फरक लवजमा पसलेसंग केही कुरा सोध्यो । नेपाली बोलेको जस्तो त लागेन तर भाषा ठम्याउन सकिन। पसलवाला भाइले उनलाइ नेपाली मै जवाफ फर्काए र केही समय पर्खन इसारा गरे । प्रसंग के थियो म अझै प्रष्ट हुन सकिन ।
अब भने म आवाजतिर फर्किएँ । म भन्दा ठिक पछाडि साइकलबाट नउत्रीकनै बसेका रहेछन् एकजना गोरे मुलका पुरुष ।
साथिको किनमेल अझै सकिएको थिएन । म ती सज्जनको भेषभुषामा नजर डुलाउन थालेँ। यतिञ्जेल उनी साइकलबाट ओर्लिएर सडक किनारा उभिएका थिए र हेल्मेट खोलेर साइकलको सिट्मा राख्न भ्याइसकेका थिए । अलि उमेर ढल्किएको जस्तो देखिए, दारी फुलेको । हल्का चाउरी परेको गाला र खोपिल्टो भित्र पसेको कुइरे आँखा- शान्त अनि थोरै गम्भीर । घुँडाभन्दा अलि माथिसम्म मात्र आइपुग्ने कट्टु र चप्पलमा थिए उनी । आरामले पर्खदै थिए, सायद उनलाइ हतार थिएन ।
पसलेले हाम्रो किनमेल निम्ट्याएपछी ती गोरेतर्फ प्रश्न गरे, "कुन, कस्तो किताब?" नेपाली मै ।
"हजुर" प्रत्युत्तरमा उनी बोले । पहिलोपल्ट उनले बोलेको बुझेँ । भाषा पनि बुझेँ, नेपालीमै बोल्दै रहेछन् । थोरै अचम्मित भएँ ।
हामी स्टेसनरी पसललाइ पिठ्युँ पछाडी पारेर फर्किनेवालामा थियौँ । तर मेरो कान उनकै आवाजलाई कुरे जस्तै सम्पुर्ण ध्यान उतै एकाग्र गर्दै स्टेसनरी पसलबाट हिडिँसकेकै थिएन । अनि उही टुटेफुटेको लवजमा उनले सोधे, "लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाको किताब छ ?" यो वाक्यले म भित्र अलिकती कम्पन ल्याएजस्तै महसुस भयो ।
आश्चर्यभाव, उत्साह, जिज्ञासा लगायत अनेक संवेगहरुसहित, बालुवामा छरिएर रहेका फलामका कणहरु चुम्बकमा टाँस्सिन आए जसरी, मेरो संपुर्ण ध्यान उनैतर्फ एकैपटक आकृष्ट भयो। मैले फरक्क फर्किएर उनलाई हेरेँ । उनको सोधाइले पसलेभाइ अल्मलिए । अनि उनले प्रष्ट्याउँदै महाकवी देवकोटाका केही कृतिहरुका नाम लिए । "पागल" भनेको मैले पनि बुझेँ, बाँकी सबै बुझिन । त्यो वार्तालापमा ती पसले भाइमा महाकविको लागि न कुनै सम्मानभाव देखे, न नेपाली साहित्यमा रुचि बोक्ने ती गोरेप्रती एक आम ग्राहक भन्दा बढी कुनै रुचि ।
अनेक प्रश्नहरु मनभित्र गुडुल्किएर आए । मलाइ बोलौँ, सोधौँ जस्तो भयो तर समयसीमामा बाँधिएको फगत एक परिक्षार्थी न थिएँ म, परिक्षाको समय गुज्रीन दिने छुट मलाइ कसरी पो हुनसक्थ्यो र ! पसले र ती गोरे बिच संवाद जारी नै थियो, म त्यहाँबाट हिँड्न समयले बाध्य बनाइसकेको थियो ।
आकाशे पुल तरेर कलेजभित्र नपुगेसम्म फर्कौं र कम्तिमा एक पटक बोलौं कि जस्तो थुप्रैपटक लाग्यो । त्यही बिच सोचेँ यो कस्तो दुर्भाग्य जहाँ कोहि एउटा विदेशी पाठक नेपाली कृतीको सोधखोज गर्दै छ तर किताब बेच्ने एउटा नेपाली युवा लक्ष्मिप्रसाद देवकोटाको किताबमा अल्मलिरहेको छ ।
म भित्र दुइओटा फरक अनुभुतिको द्वन्द्व चल्न थाल्यो, किताब नै किनबेच गरेर पेट पाल्ने एउटा नेपाली युवाको नेपाली साहित्य र स्रष्टाप्रतीको शुन्यतामा खिन्न हुने कि कुनै विदेशि पाठकको हाम्रो भाषा र साहित्यप्रतिको लगावबाट उत्साहित !
म पुल तरेर कलेज भित्र पुगिसकेको थिएँ । परिक्षाहलमा पस्नुभन्दा पहिला पुलपारी कलेजको पहिलो तल्लाबाट त्यही पसलतिर फर्केर हेरेँ, नेपाली कृतिका ती विदेशी पाठक अझैपनि त्यहीँ थिए ।
पहिलोपटक आँखै अगाडी कोहि विदेशी यति प्रीय लाग्दैथे । नलागुन पनि कसरी उनी मेरो भाषालाइ केही त प्रेम गर्थे जो नेपाली कृति र लक्ष्मीप्रसाद देवकोटाको नाम लिएर नेपाली भाषाको किताब खोज्दै थिए ।
मलाइ मेरो भाषा र हाम्रो साहित्य दुबैप्रती गर्व महशुस भयो । छोटो नै सहि तर यति धेरै संवेगहरु मिश्रित त्यो समय याद रहन र ती विदेशी प्रिय लाग्न अरु के नै बढी कारण चाहियो र !
