- २०८१ बैशाख १२ बुधबार
प्यारी छोरी,
शुभाशीर्वाद !
तिमीलाई थाहा छ, मान्यजनले आफूभन्दा सानालाई किन शुभाशीर्वाद दिन्छन् ? किन आफूले जानेको ज्ञान बाँड्छन् ? किनकी मान्यजनले आफ्ना सन्तान, शिक्षार्थी, विद्यार्थी, सम्पर्कमा आएका भावी पुस्तालाई सचेत, सवल र सक्षम बनाउन चाहन्छन् । इतिहासको पाठ पढाउँदै, वर्तमानको बोध गराएर भविष्यको धरोहर निर्माण गर्न चाहन्छन् । यही अभिष्ट म भित्र पनि जागेको छ र म तिमीलाई यो पत्र मार्फत चित्रण गर्न खोजिरहेको छु ।
प्यारी छोरी, तिमीलाई सुन्दा आश्चर्य लाग्ला, हाम्रो देशमा सुनको पैसा चल्थ्यो, सुनको पैसा त मैले देखिन, तर चाँदीको पैसा भने मैले पनि देखेको छु । तर तिम्रो देशमा सुनको मुद्रा हुँदा, कति देश पत्तै लागेका थिएनन् । कति देश मानव सभ्यताको खोजी गर्दै भौतारिँदै थिए । तर अपसोच, हिजो हामी भन्दा तल्लोस्तरमा रहेका मुलुकहरु आज सम्मृद्धिको उकालो चढिरहँदा आज हाम्रो मुलुक सस्तो कामदार उत्पादन गर्ने मुलुक, भरिया, पाले र कुल्ली जन्माउने मुलुकको रुपमा चित्रण हुँदैछ, वीर गोर्खालीहरुको मुलुक, पृथ्वीनारायण शाह, बहादुर शाह, भक्तिथापा, अमरसिंह थापा, कालु पाँडे र अन्य थुप्रै प्रातस्मरणीय पुर्खाहरुको वीरगाथाले रंगिएको यो पवित्र भूमिको वर्तमान नियतिलाई पूर्णरुपमा विस्थापित गर्दै सम्मृद्धिको यात्रामा मुलुक लैजाने जिम्मा अव तिमीहरुको काँधमा आएको छ ।
नेपाल सरकारको छात्रवृत्तिबाट विदेश पढ्न जाने र उही पलायन हुने । नेपाल सरकारको कोटामा प्रशिक्षणको लागि विदेश छिर्ने र उही फरार हुने । नेपाल सरकारको नियुक्तीमा जनताले तिरेकोे कर र तिरोको पैसाबाट तलव भत्ता बुझ्ने र विदेशजानको लागि आवश्यक भाषाकोर्ष गर्ने राष्ट्रसेवक कर्मचारीहरु, तिमी जस्तै एसएलसी, एसइइ र दशजोडेदुई गरेका युवाहरु डि.भि. चिट्ठा भर्ने, विदेश पलायन हुने र देशमा भविष्य नदेख्ने एउटा डरलाग्दो रोगबाट ग्रस्त भएको र मुलुक छोड्दै गरेको देख्दा मेरो मन धुरुधुरु रुन्छ । अरे, के छैन मेरो देशमा ? संसारको सबैभन्दा अग्लो चुचुरो सगरमाथा मेरो देशमा छ । शालिग्राम शिला बगाउँदै हिड्ने काली गण्डकी, हिमालयको मुहान भएका शुद्ध पानीका स्रोत नदीहरु मेरै देशमा छन् । ताल तलैया, प्राकृतिक सुन्दरता, पर्यटकहरुको गन्तव्यस्थल हिमाल पहाड र तराईका हरेक भूभाग सुन्दर मनोहर र चित्ताकर्षक भई स्वागतमा उभिएका छन् ।
यतिधेरै सम्भाव्यता बोकेको, विश्वकै इतिहासमा कुनै विदेशी शासकले पाइला नगाडेको, सार्वभौम, स्वतन्त्र अविभाज्य अटल, वीर र विरङ्गनाहरुको रगत पसिना र शौर्यले सिञ्चित स्वर्गभन्दा पनि प्यारो मेरो देशलाई सम्वृद्धिको यात्रामा अगाडि बढाउने र देशका युवाशक्तिलाई यही देशमा भविष्य छ भन्ने दृढ विश्वास जगाउन नसक्ने, यो देशका हालसम्मका शासकहरुलाई धिक्कार छ ।
भगवान् पशुपतिनाथको कृडास्थली, गौतम बुद्धको पावन जन्मभूमि, जगतजननी सीताको उद्भव भूमि, गार्गी र मैत्रेयी जस्ता विदुषि, जनक, यज्ञवल्क्य र भगवान् व्यासको तपस्थली रहेको मेरो देश धार्मिक र आध्यात्मिक तीर्थस्थल पनि हो । हरेक सय मिटरको यात्रामा भिन्नै जलवायु पाइने, जैविक विविधताको अजस्र स्रोत, प्रचुर सम्भाव्यता र सम्वृद्धिको निधि, प्रकृतिको सुन्दर उपहार, जलस्रोतको भण्डार अटुट हिमनदीको देश, हरियो वन, नेपालको धन भन्ने उपमा दिइएको हरियो जंगल, जडीवुटीको राजा यार्सागुम्वा र जडिवुटीको रानी अश्वगन्धाको साथै सन्सारमा पाइने ११ सय प्रजातीका जडिवुटीहरुमा करीव ७ सय प्रजातिको जडिवुटीहरु मेरै देशमा पाइन्छ । खानी र खनिजको विषयमा कुरै नगरौँ, अक्षतछ मेरो भूमि खानी र खनिजको लागि । यतिधेरै सम्भाव्यता बोकेको, विश्वकै इतिहासमा कुनै विदेशी शासकले पाइला नगाडेको, सार्वभौम, स्वतन्त्र अविभाज्य अटल, वीर र विरङ्गनाहरुको रगत पसिना र शौर्यले सिञ्चित स्वर्गभन्दा पनि प्यारो मेरो देशलाई सम्वृद्धिको यात्रामा अगाडि बढाउने र देशका युवाशक्तिलाई यही देशमा भविष्य छ भन्ने दृढ विश्वास जगाउन नसक्ने, यो देशका हालसम्मका शासकहरुलाई धिक्कार छ । देशलाई कंगाल बनाउने अलिक्षिनीहरु र जे पापीको शब्दमा भन्दा देशको काट्टोखानेहरुलाई पटक पटक धिक्कार छ ।
यही मुलुक र यही माटो हो, जहाँका शासक महेन्द्र मल्ल, सबै जनताको घरबाट आगो बलेको नदेख्दा अन्न ग्रहण गर्दैनथे । यहीका शासक राम शाह न्याय दिने र दिलाउने कार्यमा इतिहासमा अमर छन् । नियतीको कुचक्र घुमेर हो कि? हामी अकर्मण्यताको दास भएका हौँ, थाहा भएन, परिवर्तन समयको माग हो भन्दै परिवर्तनका लागि भएका आन्दोलनहरुमा हामीले सहभागिता जनायौँ । हामीलाई नेतृत्व गर्ने नेपाली अनुहारको विदेशी हुँदोरहेछ । नेपाली अनुहारको विदेशीले वाँडेको सपनालाई स्वदेशी मानेर समाहित हुनु र परिवर्तनको अपेक्षा गर्नु शायद मेरो युगको भूल थियो छोरी ।
अव्यवस्थाको दुहाई दिँदै सुव्यवस्थाको सपना बाँड्नेहरुले यो मुलुकमा पटक पटक आन्दोलनको घोषणा गरेका छन् । ती सपनाहरुको पछि लाग्दै यो देशका हजारौँ हजार युवाहरुले शहादत प्राप्त गरेका छन् । कति अंगभंग भएका छन् र मुलुकको सुव्यवस्थाको लागि भन्दै आफ्नो सर्वस्व सुम्पिएका छन् । तर ती पटक पटक गरिएका आन्दोलनहरुबाट परिवर्तन पनि भएका छन् तर ती परिवर्तन जनताको जीवनस्तर र मुलुकको श्रीवृद्धिको लागि होइन, नेतृत्वमा रहेका मुट्ठीभर नेता, तिनका नातागोता, पार्टीका कार्यकर्ता, आसेपासे, हुक्के, बैठकेहरुका जीवनस्तर परिवर्तनका लागि मात्र भएका छन् । हजारौँको वलिदानबाट प्राप्त उपलब्धी पछि मेरो देशका सडकहरुको नाउँ, विद्यालयहरुका नाउँ र चउर र चौतारोहरुको नाउँ परिवर्तन गरेको देख्दा लाजले पनि आफै लाज मानेको अनुभूति हुन्छ । सामान्य जीवन यापनका लागि गिडगिडाउनेहरु जव परिवर्तनको नेतृत्वमा आउँछन् तिनीहरु अकुत सम्पत्तिका मालिक बन्छन्, सुनिएको छैन, तिनीहरुले आफ्नै बारीमा गाडधन भेटाए, तिनीहरुलाई चिट्ठा पर्यो, वा तिनीहरुको तान्त्रिक साधना सिद्धभयो र लक्ष्मी वर्षिन्, यी कुनै कुरा होइनन् छोरी । उनीहरुले यो देशको सक्दो दोहन गरे, यहाँका नदिनाला विक्री गरे, याहाँका उद्योग धन्दाहरु लिलाम गरे, यहाँको संस्कृति भाषा, धर्म र पहिचानलाई विक्री गरे, यहाँको अर्थतन्त्रलाई उत्पादनमुखी बन्न रोकेर उपभोगमुखी बनाउने कार्यको मतियार बने, परिणाम स्वरुप मुलुक गम्भीर दरिद्रको कोटीमा दर्ज हुँदा यहाँका शासकहरु सम्भ्रान्तमा रुपान्तरित भए ।
उनीहरुले यो देशको सक्दो दोहन गरे, यहाँका नदिनाला विक्री गरे, याहाँका उद्योग धन्दाहरु लिलाम गरे, यहाँको संस्कृति भाषा, धर्म र पहिचानलाई विक्री गरे, यहाँको अर्थतन्त्रलाई उत्पादनमुखी बन्न रोकेर उपभोगमुखी बनाउने कार्यको मतियार बने, परिणाम स्वरुप मुलुक गम्भीर दरिद्रको कोटीमा दर्ज हुँदा यहाँका शासकहरु सम्भ्रान्तमा रुपान्तरित भए ।
नीतिगत निर्णयबाट शासकहरुले कसरी देशलाई ववार्द पारिरहेकाछन् भन्ने केही उदाहरण दिन चाहन्छु । छापिएको पुस्तकको लागि भन्सार नलाग्ने तर छापिने कागज, मसी र अन्य प्रिन्टिङ्ग आवश्यकीयमा भन्सार लाग्ने नीतिले नेपालका प्रिटिङ्ग उद्योग समाप्त हुन्छन् । छपाईका काम देशभित्र नगरी अन्यत्र बाहिर गर्नुपर्ने र नेपाली रुपैयाँ विदेशिने र नेपाली कामदारले काम नपाउने हुन्छ । हाम्रा पुर्खाले स्थापना गरेका औद्योगिक संरचनाहरु जहाँ उत्पादन हुन्थ्यो, ती औद्योगिक संरचनाहरुलाई परिवर्तनको नाउँमा आएका सरकारहरुले लिलामी गरेका छन र समाप्त गरेका छन् । परिणामतः प्राप्त भएको रोजागारी हटेकोछ । त्यही उत्पादन बाहिरबाट ल्याउनु परेको छ । देशमा काम नपाएर विदेशका मरुभूमिमा युवाहरु बेचिन बाध्य छन् । तिनै युवाहरु दिनको सरदर दुईजनाको दरले राता वाकसमा मृतरुपमा त्रिभूवन अन्तराष्ट्रिय विमानस्थलमा ओरालिन्छन् । गैरी खेत र घैली भैसी बेचेर सुखद भविष्यको आशामा वैदेशिक रोजगारमा गएको आफ्नो आफन्तलाई मृत रुपमा पाउँदा त्यो परिवारले भोग्ने पिडाको एकरत्ति पनि याहाँका शासकलाई पीडा छैन, अनि कसरी बन्छ मेरो देश ?
प्यारी छोरी, आज समृद्धिको सिखरमा चढिरहेका कुनै पनि देश अदृश्य शक्ति भगवान् वा कुनै अलमाइटीले बनाइदिएका होइनन् । त्यहीँका वासिन्दाले आफ्ना प्रतिनिधिमार्फत नीति निर्माण गराएर, बनेका नीति निर्माणलाई समयानुकुल परिवर्तन, परिमार्जन गरेर, नियम र कानुनको पालना गरेर, स्वदेशी स्रोत, साधनको उपयोग गरेर उत्पादन वृद्धिगर्दै समृद्धिको सिखरमा पुग्न सफल भएका हुन् । समस्याको पहिचान गरेर समाधानको उपाय पहिल्याएर कार्यान्वयन गरेर अगाडि बढेका हुन् । ती सबै सम्भावनाहरु हामीसँग छन् र तिमीहरु जस्ता युवा पुस्ताको देश निर्माणका लागि संगठन, नेपाली अनुहारका विदेशीजनशक्तिसँग जुझ्न सक्ने सामथ्र्य, देशको इतिहास, भूगोल र गौरवपूर्णगाथाबाट प्रशिक्षित जनशक्ति, सोही जनसक्तिको अटुट दृढ इच्छा शक्ति र जुझारु नेतृत्वले मात्रै परिवर्तन ल्याउन सक्ने मैले अपेक्षा गरेको छु । तिमीहरुको संगठन देशव्यापी रुपमा फैलियोस् र यो मुलुको काया पलट होस् । आशा, अपेक्षा र शुभाशीर्वाद !
( लेखक सत्याल अधिवक्ता तथा परामर्शदाता हुन् ; [email protected])
