- २०८१ बैशाख १२ बुधबार
काठमाडौँ । करियरको अन्तिम चरणमा पुगेका क्रिस्टियानो रोनाल्डो साउदी अरब पुग्नु उनको लागि ज्याकपट भन्दा कम छैन । रोनाल्डोको साउदी अरेबियाको फुटबल क्लब अल नासरसँग वार्षिक २० करोड युरोको सम्झौता छ । यो सम्झौताले उनलाई फुटबल इतिहासमा सबैभन्दा धेरै कमाउने खेलाडी बनाएको छ ।
३७ वर्षको उमेरमा व्यावसायिक फुटबलमा खेलाडीको मूल्य घट्न थाल्छ तर रोनाल्डोलाई आफ्नो ब्रान्ड भ्यालुको राम्रोसँग थाहा छ र उनी सही समयमा सही निर्णय कसरी गर्ने भनेर पनि जान्दछन् ।
उनले कतारमा भएको फिफा विश्वकप खेलमा आफ्नो टोलीका लागि खासै प्रभावकारी प्रदर्शन गर्न सकेनन् तर त्यसका बाबजुद पनि उनले सबैभन्दा महँगो सम्झौता गरेका छन् ।
वास्तवमा, साउदी अरेबियाको फुटबल क्लबसँग रोनाल्डोको सम्झौतालाई ठूलो परिप्रेक्ष्यमा हेर्नुपर्ने विश्लेषण भइरहेको छ । मध्यपूर्व खेलकुद विश्लेषकहरूका अनुसार यो सम्झौताले साउदी अरेबिया र कतार जस्ता मध्यपूर्व देशका विश्वका चर्चित फुटबल खेलाडीहरूलाई सामेल हुने बाटो खुला गरेको छ ।
यी देशहरूसँग पैसाको अभाव छैन र उनीहरूले यी ठूला खेलाडीहरूलाई पैसाले आकर्षित गर्नेक्रम रोनाल्डोबाट शुरु भएको विश्लेषण गरिएको छ ।
नत्र म्यानचेस्टर युनाइटेड, रियल म्याड्रिड र युभेन्टस जस्ता क्लबबाट खेलिसकेका रोनाल्डो फुटबललाई अलविदा गर्नुअघि साउदी अरेबिया पुग्छन भन्ने शायद कसैले सोचेको थियो होला ।
सन् १९७० को दशकमा साउदी अरेबियाले त्यसैगरी विश्वभरका तेल इन्जिनियर र निलो कलर व्यावसायिक कामदारहरूलाई आकर्षित गरिरहेको थियो ।
त्यतिबेला खाडी देशहरूमा फुटबल आफ्नो प्रारम्भिक चरणमा थियो, तर त्यसबेला पनि साउदी अरेबियाको अल हिलाल क्लबले विश्वभरका फुटबलप्रेमीहरूलाई चकित पारेको थियो ।
१९७० मा, ब्राजिल टोली तेस्रो पटक विश्व च्याम्पियन भयो । पेलेसँगै यस विश्वकपमा सहभागी भएका रिभेलिनो १६ वर्ष लामो करियरपछि साउदी अरेबियाको अल हिलाल क्लबमा आवद्ध भएका थिए ।
मेक्सिकोमा विश्वकप जित्ने ब्राजिलको टोलीलाई ड्रीम टिम भनिन्छ । यस टोलीका स्टार खेलाडी रिभेलिनोले सन् १९७८ मा अल हिलालसँग तीन वर्षको सम्झौता गरेका थिए ।
ब्राजिलको टोलीमा आक्रमणकारी मिडफिल्डरको रुपमा खेल्ने रिभेलिनोले बायाँ खुट्टाले एङ्गल बनाएर शट खेल्दा रोक्न गाह्रो हुन्थ्यो । खाडी मुलुकमा पनि उनी निकै सफल थिए । उनले आफ्नो टोलीका लागि साउदी प्रोफेशनल लिगको उपाधि पनि जिते र कुल ३९ गोल गरेका थिए ।
त्यस्तै २०१२ मा कतारको सबैभन्दा लोकप्रिय क्लब अल सादले स्पेनिस खेलाडी राउल गोन्जालेजलाई अनुबन्ध गरेको थियो । राउल स्पेनिस फुटबलको इतिहासमा सबैभन्दा प्रतिष्ठित खेलाडीमध्ये एक हुन् ।
राउल खेल्न आएको ठाउँमा फुटबल अचानक ध्यान केन्द्रित भयो र त्यसको एक दशकपछि मात्र कतारले विश्वकप आयोजना गर्यो ।
कतिपय आलोचकहरूले खाडी राष्ट्रहरूले ध्यान आकर्षित गर्न यस्ता सम्झौताहरू गर्ने बताउँछन् तर वास्तविकता यो हो कि कतार र साउदी अरेबिया जस्ता देशहरूले खेलकुद सुविधाहरूमा सुधार मात्र गरेका छैनन् । आफ्नो क्लबमा विश्व स्तरका खेलाडीलाई अनुबन्ध गर्ने र यसका साथै अन्तर्राष्ट्रिय खेलकुद प्रतियोगिताहरू आयोजना भइरहेका छन् ।
जब साउदी अरबमा तेलको भण्डार फेला परेको थियो, तब मध्यपूर्वको यो देशलाई धनले भरिपूर्ण मानिन्थ्यो, तर जब कतारले आफ्नो उत्तरपूर्वी क्षेत्रमा प्राकृतिक ग्यासको भण्डार फेला पार्यो, तब त्यहाँको सम्पत्ति पनि तीव्र गतिमा बढ्न थाल्यो।
त्यसपछि एलएनजी ग्यास युरोप र भारत जस्ता देशलाई बेचेर विश्वको आर्थिक शक्तिमा सामेल भएको छ । कतारका वर्तमान शासक अमिर शेख तमिम बिन हमाद अल थानी आफैं फुटबल प्रेमी हुन् ।
यही कारणले गर्दा कतारले फ्रान्सेली क्लब पेरिस सेन्ट जर्मेन (पीएसजी) को स्वामित्व पनि किनेको छ, जसमा आधुनिक फुटबलका दिग्गज लियोनल मेस्सी, नेइमार र किलियन एम्बाप्पे जस्ता खेलाडी खेल्छन् ।
अर्कोतर्फ, पाँच पटकका बालोन डी’ओर विजेता रोनाल्डोले गुणस्तरभन्दा पैसालाई प्राथमिकता दिएको भन्नेहरु पनि छन् ।
रोनाल्डो अहिले साउदी अरेबियाको फुटबलको इतिहासमा सबैभन्दा चम्किलो ताराको रुपमा जोडिएका छन् तर उनको यो सहकार्यले साउदी फुटबल वा क्षेत्रको फुटबललाई धेरै फाइदा पुर्याउनेछ अहिले नै भन्न भने सकिन्न ।
उनीहरुभन्दा अगाडि १९९४ को विश्व च्याम्पियन रोमारियो र ब्राजिलका बेबेटोको जोडी पनि धेरै पैसा लिएर साउदी अरेबिया पुगेका थिए तर उनीहरु यहाँ धेरै दिन टिकेनन् ।
ठूला खेलाडीहरू क्लबमा सामेल हुँदा ब्रान्डिङ र विज्ञापन खेल ठूलो हुन्छ । मध्यपूर्वका देशका क्लबहरूले पनि ठूला खेलाडीहरूलाई अनुबन्ध गरेर पश्चिमका देशहरूसँग व्यापार सञ्जाल बढाउने प्रयास गर्छन् ।
ब्रान्डको रूपमा बुझ्नुहोस्, क्रिस्टियानो रोनाल्डो अल नासेर क्लब भन्दा धेरै ठूलो ब्रान्ड हो, उनी क्लबमा आबद्ध भएपछि मात्र क्लब चर्चामा आएको छ । त्यति मात्र होइन रोनाल्डोको लोकप्रियताको फाइदा अल नासरलाई हुन शुरु भएको छ । अहिले रोनाल्डोको जर्सीको कीर्तिमानी विक्री भइरहेको छ भने स्टेडियममा दर्शकहरु पनि हाउसफुल हुन थालेका छन् । अल नासरका प्रशिक्षकले रोनाल्डो आएपछिको फरक बारे बोल्दै भनेका थिए- 'यस अघि पत्रकार सम्मेलनमा २-४ जना पत्रकार मात्र सामेल हुन्थे तर अहिले हलमा पत्रकार बस्ने ठाउ हुदैन ।'
त्यस्तै अल नासरका सामाजिक सञ्जाल एकाउन्टमा फलोअरको संख्या २०औं गुणा बढेको छ ।
फुटबल बजार
जसरी २०१७ मा नेयमार बार्सिलोनाबाट पिएसजी गए, त्यसपछि मेसी गत सिजन लिग वान क्लबमा सामेल भए, यी सबैले कतारको ब्रान्डिङलाई बलियो बनायो, त्यसैगरी रोनाल्डोको साउदी अरेबियाको क्लबमा सर्दा साउदी अरेबियाको ब्रान्डिङ बलियो हुनेछ ।
वास्तवमा, व्यापारिक दृष्टिकोणबाट, खाडी देशहरूको चासो अब पेट्रोलियम इनारहरूबाट अन्य चीजहरूमा सर्दै छ र उनीहरूले युरोपेली फुटबल बजारलाई लगानीको लागि उपयुक्त पनि खोजिरहेका छन् ।
कतार, साउदी अरब र संयुक्त अरब इमिरेट्सले विगत १४ वर्षदेखि युरोपेली फुटबलमा ठूलो लगानी गरेका छन् । अबु धाबीको शाही परिवारले सन् २००८ मा म्यानचेस्टर सिटीलाई किनेको थियो ।
त्यसको तीन वर्षपछि सन् २०११ मा कतारले फ्रान्सेली क्लब पीएसजीलाई किनेको थियो । २०२१ मा, साउदी अरेबियाको नेतृत्वमा रहेको कन्सोर्टियमले प्रिमियर लिग क्लब न्यूक्यासल युनाइटेडलाई किनेको थियो ।
साउदी अरबका अब्दुल्लाह बिन मोसाद बिन अब्दुलाजिज अल साउदले सन् २०१३ मा इङ्लिस फुटबल लिग च्याम्पियनसिप क्लब शेफिल्ड युनाइटेडलाई किनेका थिए ।
किन खाडी देशहरूले फुटबललाई हेरिरहेका छन् ?
वास्तवमा, जसरी विश्वभर विद्युतीय सवारी साधनले गति लिइरहेको छ, त्यसबाट खाडी राष्ट्रहरूले पनि पेट्रोलियममा आधारित अर्थतन्त्र दिगो अर्थतन्त्र हुन नसक्ने कुरा बुझेका छन् ।
पछिल्लो समय साउदी अरेबिया, कतार र संयुक्त अरब इमिरेट्सको फुटबलमा ठूलो लगानीका कारण अन्तर्राष्ट्रिय स्तरमा निकै चर्चा भएको छ ।
यी देशहरूको पैसाले पीएसजी, म्यानचेस्टर सिटी र न्यूक्यासल युनाइटेड जस्ता क्लबहरूलाई आर्थिक समस्याबाट बाहिर आउन र युरोपेली फुटबल सर्किटमा आफ्नो स्थिति सुधार्न मद्दत गरेको छ ।
संयुक्त अरब इमिरेट्सको स्वामित्वमा रहेको म्यानचेस्टर सिटी र कतारको स्वामित्वमा रहेको पीएसजीले विगत एक दशकमा एक दर्जनभन्दा बढी उपाधि जितेका छन् ।
खाडी देशहरूमा युरोपेली फुटबलमा लगानीको मुख्य कारण यो बजारको द्रुत बृद्धि हो । कोविड संक्रमण अघि, युरोपका ३२ शीर्ष क्लबहरू २०१९ मा नौ प्रतिशतको दरले बढ्दै थिए ।
आठ वर्षमा यी क्लबको आम्दानी ६५ प्रतिशतले बढेको छ । यस बाहेक खाडी देशहरूले सामाजिक र आर्थिक रूपमा अन्य फाइदाहरू पनि छन् । युरोपेली फुटबल क्लबहरू किन्दा खाडी देशहरूको उड्डयन र पर्यटन उद्योगलाई फाइदा पुगेको छ ।
खाडी देशमा खेलिरहेका फुटबल स्टारहरु
सन् १९९८ मा अल नासरले बुल्गेरियाका सबैभन्दा ठूलो खेलाडी हर्सिटो स्टोइचकोभलाई अनुबन्ध गरेको थियो । यद्यपि उनी त्यहाँ लामो समय बसेनन्, स्टोइचकोभले त्यस सिजनमा साउदी अरबलाई एसियाली च्याम्पियन बनायो ।
१९९४ को विश्व च्याम्पियन टोलीको सदस्य, बेबेटोले २००२ मा सन्यास लिनु अघि केवल पाँच खेल खेले र यी खेलहरूमा केवल एक गोल गरेका थिए ।
बेबेटोसँग ब्राजिललाई विश्व च्याम्पियन बनाउने रोमारियोले सन् २००३ मा कतारको शीर्ष क्लब अल सादसँग १.५ मिलियन डलरमा १०० दिने सम्झौता गरेका थिए ।
तर, उनी खासै सफल भएनन् र तीन खेलमा एक गोल पनि गर्न सकेनन् । अर्जेन्टिनाका स्ट्राइकर ग्याब्रियल बाटीस्टुटाले पनि कतारको अल अरबी क्लबबाट दुई सिजन खेलेका थिए ।
२००७ मा, ब्राजिलियन स्टार ड्यानियलसन पनि अल नासेरमा आइपुगे, उनी त्यतिबेला सबैभन्दा महँगो खेलाडी मानिन्थ्यो, तर उनी दुई महिना मात्र क्लबमा बसे । जर्ज वेहा, १९९५ बालोन डी'ओर विजेता र हाल लाइबेरियाका राष्ट्रपति, २००१ र २००३ को बीच दुई सत्रहरूको लागि अबु धाबीको अल जजीरा क्लबमा सामेल भएका थिए ।
सन् २००६ को विश्व च्याम्पियन इटालीको टोलीमा रहेका फाबियो कोन्भारो सन् २०११ मा दुबईको अल अहली क्लबमा आबद्ध भएका थिए । २००३-०४ मा स्पेनका पूर्व कप्तान फर्नान्डो हिएरो सहित धेरै विदेशी खेलाडीहरू कतारका विभिन्न क्लबहरूसँग जोडिएका थिए ।
२०१५ मा, कतारको अल साद क्लबले २०१० विश्व च्याम्पियन र बार्सिलोना स्टार जाभी हर्नान्डेजलाई अनुबन्ध गरेको थियो ।
-बिबिसीबाट
