- २०८१ बैशाख १५ शनिबार
काठमाडौँ । जीर्ण सडकबाट गुज्रिरहेको ट्रक । ट्रक भित्रबाट पुरानो भएपनि यसको बाहिरी भाग दुलहीको जस्तै हुन्छ । ट्रकको पछाडि कविता पनि लेखिएको छ-
'फुल गुलाब हो, यसलाई चमेली नठान्नु ।
म तिम्रो प्रेमी हुँ, तिम्रो साथी नठान्नु ।"
ट्रक चालकले चमेलीभन्दा गुलाबलाई किन प्राथमिकता दिइरहेका छन् भन्ने प्रश्न उठ्न सक्छ । र किन ट्रक चालक मात्र होइन, कयौं कवि तथा साहित्यकारले पनि यो गुलाबको फूलको प्रशंसामा गीत र कैयौं कृति रचेका छन् । मायाको सहारा र प्रियसीको आँखाको स्याउ बनेको काँडासहितको यो फूलमा के खास छ ? अधिकांश मन्दिरमा प्रवेश नपाउने फूलले किन प्रेमीकाको मनमा राज गर्छ ? तर संसारमा हजारौं फूलहरू छन्। किन गुलाबलाई मात्र मायाको प्रतीक मानिन्छ ? यस फूलको इतिहास र यसको पछाडिको कथा के छ ?
के गुलाबमा साँच्चै जादुई शक्तिहरू छन् जसले दुई हृदय जोड्छ ? वास्तवमा, प्रतीकवादको एक साधारण विज्ञान यसको पछाडि काम गर्दछ । गुलाब नाम ग्रीक र रोमन सभ्यतामा सेक्स र प्रेमकी देवीसँग सम्बन्धित छ ।
हजारौं वर्षदेखि, गुलाब प्रेम र स्नेह व्यक्त गर्न प्रयोग गरिन्छ । यस कारण, गुलाब देख्दा मानिसहरूको मनमा यस्तै भावनाहरू आउँछन् । यो त बाँदर जस्तै एक पटक गुलेलीले हानेपछि देख्ने बित्तिकै भाग्छ । उनको पूरै परिवार गुलेलीबाट डराउँछ ।
यो प्रतीकवादको विज्ञान हो जसले गुलाबलाई शक्ति दिन्छ जसको मद्दतले यसले दुई हृदय जोड्न सक्षम छ । गुलाबको कथा कामुकताकी देवी र प्रेमकी देवतासँग सम्बन्धित छ ।
ग्रीक पौराणिक कथामा गुलाबको बारेमा एउटा कथा छ । ग्रीक देवी एफ्रोडाइटलाई प्रेम, सौन्दर्य र कामुकताको प्रतीक मानिन्छ । भनिन्छ कि एफ्रोडाइटको सौन्दर्य यति गहिरो र जादुई थियो कि उनी जहाँ जान्थे, त्यहाँ गुलाब फल्ने गर्थे । त्यसैले रातो गुलाबलाई प्रेम र चाहनाको प्रतीक मानिन्छ ।
एउटा कथा ग्रीक देवता एडोनिससँग पनि सम्बन्धित छ । एडोनिसलाई शिकार गर्ने क्रममा जंगली बँदेलले मारेको बताइएको छ । जहाँ एडोनिसको मृत्यु भयो, त्यहाँ सेतो गुलाबहरू थिए । ती सेतो गुलाबहरू एडोनिसको रगतले रातो भए । त्यसबेलादेखि, रातो गुलाब बलिदान र जोशको प्रतीक बनेको छ । ग्रीक पौराणिक कथा अनुसार, हरेक महान प्रेममा बलिदान र जोश दुवै समावेश हुन्छ।
रङको पनि आफ्नै संसार हुन्छ र यो संसारमा हरेक रङको आफ्नै महत्व हुन्छ । तर जब यो प्रेमको कुरा आउँछ, यी सांसारिक नियम र नियमहरू पछाडी जान्छन् । खतराको संकेत मानिने रातो रंग गुलाबको पंखुडीमा मिसिएमा यो रोमान्टिक प्रेमको संकेत बन्छ । पहेंलो गुलाबले मित्रताको प्रतिनिधित्व गर्दछ भने सेतो गुलाबले बिना शर्त प्रेमको प्रतिनिधित्व गर्दछ ।
यदि तपाईं कसैलाई माफी भन्न चाहनुहुन्छ वा आफ्नो गुनासो बिर्सन चाहनुहुन्छ भने, गुलाबी गुलाब, नम्रताको प्रतीक, काममा आउँछ । यदि तपाईं सम्बन्धलाई एक कदम अगाडि लैजान चाहनुहुन्छ भने, तब सुन्तला गुलाब, उत्साहको प्रतीक, काममा आउनेछ । त्यस्तै, कालो गुलाबको अर्थ सम्बन्धको अन्त्य हो ।
गुलाबले हृदय र दिमागमा धेरै सकारात्मक प्रभाव पार्छ ।
जापानको मिजुहो इन्फर्मेसन एण्ड रिसर्च इन्स्टिच्युटले गरेको एक अनुसन्धानले गुलाब देख्दा मानिसको मस्तिष्कको त्यो भागमा प्रभाव पर्ने देखाएको छ, जसले दिमागमा शान्ति ल्याउँछ । त्यहाँ फूलको सजावटमा गरिएको एक अध्ययनमा गुलाब हेर्न दिइएका मानिसहरूमा तनावको स्तर पहिलेको तुलनामा कम भएको पाइएको थियो ।
गुलाबको सुगन्धले तनाव मात्र कम गर्दैन तर निद्रामा पनि सुधार गर्छ । गुलाबको रसमा पाइने ‘रोज अक्साइड’ ले दिमाग र शरीरलाई आराम दिन्छ । मानिसहरूले यो विश्रामलाई गुलाबको नाममा आफ्नो पार्टनरको उपस्थिति र सम्झनासँग जोड्छन् । यही कारणले प्रेमको प्रतीकको रूपमा गुलाबलाई पहिलो प्राथमिकता दिइन्छ ।
गुलाफ राम्रोसँग हुर्काइयो भने खानामा पनि प्रयोग गर्न सकिन्छ । गुलकन्द र गुलाबको पातबाट बनेको गुलाब जलमा पर्याप्त मात्रामा ब्याक्टेरियल र रेचक गुण पाइन्छ, जसले तनाव कम गर्न र प्रेम हार्मोन बढाउन सक्छ । शाहजहानले आफ्नो प्रेमको प्रतीक ताजमहल निर्माण गरेका थिए । तर यस मामिलामा उनका पिता सम्राट जहाँगीर पनि कम थिएनन् । आफ्नी मनपर्ने बेगम नूरजहाँलाई खुसी पार्न जहाँगीरले हरेक दिन उनको दरबारमा एक टन रातो गुलाब पठाउँथे । यी गुलाबहरू विशेष रूपमा कश्मीरबाट ल्याइएको थियो । यस अवधिमा, गुलाब अत्तरको माग पनि उल्लेखनीय रूपमा बढेको थियो, जुन आज पनि जारी छ ।
जस्तोसुकै रूपक होस्, रातो गुलाब सधैं प्रेमको प्रतीक भएको छ । यस्तो अवस्थामा यदि कोही तपाईको मनको प्यारो छ वा कुनै सम्बन्धलाई नयाँ उचाई दिन चाहनुहुन्छ भने आफूले मन पराउने व्यक्तिको सम्मानमा रातो गुलाबको फूल चढाउनुहोस् ।
