- २०८१ बैशाख १५ शनिबार
काठमाडौँ । अमेरिकाको ह्युस्टनस्थित निजी कम्पनी इन्ट्युटिभ मेसिनको ल्यान्डर ओडिसियसले चन्द्रमाको दक्षिणी ध्रुवमा अवतरण गरेको छ ।
नेपाली समय अनुसार शुक्रबार बिहान करिब ५ बजे अन्तरिक्ष यान चन्द्रमाको दक्षिणी ध्रुवमा अवतरण गरेको थियो । योसँगै ओडिसियस चन्द्रमामा अवतरण गर्ने निजी कम्पनीको पहिलो अन्तरिक्ष यान बनेको छ ।
योसँगै अमेरिका चन्द्रमाको दक्षिणी ध्रुवमा अवतरण गर्ने दोस्रो देश हो । यसअघि अगस्ट २३, २०२३ मा भारतको चन्द्रयान–३ सफलतापूर्वक दक्षिण ध्रुवमा अवतरण भएको थियो । अवतरण गर्नु अघि, ओडिसियसको नेभिगेसन प्रणालीमा खराबीको बाबजुद पनि अवतरण गरिएको थियो ।
अमेरिकी सञ्चारमाध्यम ‘न्यूयोर्क टाइम्स’को रिपोर्टका अनुसार अवतरणपछि ओडिसियसको बारेमा कुनै जानकारी भेटिएको छैन । मिसन निर्देशक टिम क्रेनले अन्तरिक्ष यानसँग अहिले सम्पर्क स्थापित नभए पनि ओडिसियस चन्द्रमाको सतहमा अवस्थित रहेको बताएका छन् ।
ओडिसियस मुन मिशनको उद्देश्य चन्द्रमामा रहेको धुलोको अध्ययन गर्नु हो । वास्तवमा, अपोलो मिसन पूरा गरेर फर्केका अन्तरिक्ष यात्रीहरूले आफ्नो उपकरण धुलोका कारण बिग्रिएको बताएका थिए । त्यसकारण, अब वैज्ञानिकहरूले अन्तरिक्ष यान अवतरण गर्दा उडेको धुलो हावामा कसरी रहन्छ र त्यसपछि चन्द्रमाको सतहमा कसरी बस्छ भनेर व्याख्या गर्न चाहन्छन् ।
बीबीसीका अनुसार ल्यान्डर ओडिसियसले अवतरण गरेको ठाउँलाई मालापर्ट भनिन्छ । घामको किरण यहाँ पुग्दैन । यो खाडल नजिकैको समतल ठाउँ हो । मालापर्ट एक १७औं शताब्दी बेल्जियम खगोलविद्को नाममा यो ठाउको नाम राखिएको हो । यहाँ पानी भएपनि बरफको रुपमा रहेको वैज्ञानिकहरुको विश्वास छ ।
यो क्षेत्र अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासाले आर्टेमिस मिशन अन्तर्गत अन्तरिक्ष यात्रीहरू पठाउने विचार गरिरहेको ठाउँहरूको सर्टलिस्टमा छ ।
यद्यपि ओडिसियस एक निजी चन्द्र अभियान हो, अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी नासा यसको पछाडि मस्तिष्क हो । नासाले नै मिसनमा प्रयोग हुने ६ वटा उपकरण तयार गरेको छ ।
मिडिया रिपोर्टहरू अनुसार, अवतरण हुनु अघि स्पेसक्राफ्टको गति बढेको थियो । त्यसैले ओडिसियसले चन्द्रमाको वरिपरि एक अतिरिक्त यात्रा गरेको थियो । अवतरण गर्नु अघि १९ मिनेटको लागि होभरिङ गरिएको बताइएको छ ।
अवतरण साइट पहिले नै चयन गरिएको थियो । अन्तरिक्ष यानमा जडान गरिएका क्यामेराहरूले मिसन कन्ट्रोल रुममा यसको सही स्थान पठाइरहेका थिए । यी क्रस जाँच वा पहिले फिड डाटासंग मेल खाए । यसपछि लेजर किरण सतहमा खसालियो । यो अन्तरिक्ष यानमा सौर्य प्यानलहरू छन्। अवतरण पछि, त्यहाँबाट सात दिनसम्म चार्ज हुनेछ ।
५१ वर्षमा पहिलो पटक अमेरिकी मिसन चन्द्रमामा अवतरण भएको छ । यसअघि सन् १९७२ मा अपोलो १७ मिसनले चन्द्रमामा सफ्ट ल्याण्डिङ गरेको थियो । यसपछि अमेरिकाले सन् २०२२ मा चन्द्रमामा आर्टिमिस–१ मिसन पठाएको थियो । तर त्यो अन्तरिक्ष यान चन्द्रमामा अवतरण भएन । आर्टेमिस-१ ले चन्द्रमाको परिक्रमा गरेको थियो ।
नासाका अधिकारीहरूले चन्द्रमामा सफ्ट ल्याण्डिङका लागि प्रयास जारी राख्ने स्पष्ट पारेका छन् । यसअन्तर्गत एस्ट्रोबोटिक कम्पनीले नोभेम्बर २०२४ मा नासाको भाइपर रोभरमार्फत चन्द्रमाको दक्षिणी ध्रुवमा अवतरणका लागि ग्रिफिन ल्यान्डर प्रक्षेपण गर्नेछ ।
यस अघि भारतले चन्द्रमाको खोजी गर्न मिशन चन्द्रयान प्रक्षेपण गरेको थियो । चन्द्रयान-३ ले २३ अगस्ट २०२३ मा चन्द्रमाको दक्षिणी ध्रुवमा अवतरण गरेर इतिहास रचेको थियो ।
