- २०८१ बैशाख २० बिहीबार
काठमाडौँ ।अमेरिकी अन्तरिक्ष एजेन्सी (नासा) ले सूर्यको बाहिरी वायुमण्डलबाट पहिलो पटक अन्तरिक्ष यान उडेको छ । यस घटनालाई ऐतिहासिक घटनाको रुपमा विश्लेषण गरिएको छ ।
नासाले पठाएको पार्कर सोलार प्रोबले गत अप्रिलमै सूर्यको वायुमण्डल बाहिर उडेको जानकारी दिएको हो ।
गत अप्रिलमा भएको यो घटनालाई नासाले अहिले पुष्टि गरेको हो । पार्करले तीव्र गर्मी र विकिरणको सामना गर्नुपरेपनि सूर्यले कसरी काम गर्छ भन्ने बारे नयाँ सूचना हासिल गरेको नासाले बताएको छ ।
नासाको हेलियोफिजिक्स विज्ञान विभागका निर्देशक निकोला फक्सले भने- 'चन्द्रमामा अवतरणले वैज्ञानिकहरूलाई यो कसरी बन्यो भनेर बुझ्न अनुमति दियो, सूर्यलाई छोएर हाम्रो सबैभन्दा नजिकको तारा र सौर्यमण्डलमा यसको प्रभावको बारेमा महत्वपूर्ण जानकारी पत्ता लगाउन मद्दत गर्न यो ठुलो कदम हो ।'
पार्कर सोलार प्रोब नासाद्वारा माउन्ट गरिएको सबैभन्दा साहसी मिसन मध्ये एक रहेको बताइएको छ । तीन वर्ष पहिले सुरु गरिएको यस मिसन सूर्यको अध्ययन गर्नु रहेको छ ।
अन्तरिक्षयान पाँच लाख किमी प्रति घण्टाभन्दा ठूलो गतिमा चल्ने बाक्लो तातो ढालको पछाडिबाट तैनाथ गरिएका उपकरणहरूको सुइटको साथ सौर्य वातावरणको मापन गर्दै छिटो भित्र पस्ने र छिटो बाहिर निस्कने गर्ने नासाले बताएको छ । गएको अप्रिल २८ मा पार्करले उस मिसनको महत्वपूर्ण सीमा पार गरेको नासाले बताएको छ ।
पार्करले पार गरेको यो बिन्दु हो जहाँ सौर्य सामग्री जुन सामान्यतया गुरुत्वाकर्षण र चुम्बकीय बलहरूद्वारा सूर्यमा बाँधिएको हुन्छ अन्तरिक्षमा स्ट्रिम गर्न स्वतन्त्र रूपमा तोडिन्छ । पार्करले सूर्यको दृश्य सतह, वा फोटोस्फियर माथि लगभग १३ मिलियन किलोमिटर सीमाना पार गरेको थियो ।
क्यालिफोर्निया विश्वविद्यालय, बर्कलेका स्टुअर्ट बेलका अनुसार, जाँचको तथ्याङ्कले यो वास्तवमा पाँच घण्टाको अवधिमा तीनवटा अलग-अलग पटक सीमाभन्दा माथि र तल गएको देखिएको छ । 'हामीले अवस्था पूर्ण रूपमा परिवर्तन भएको देख्यौं ।' उनले पत्रकारहरूलाई भने, 'कोरोना भित्र, सूर्यको चुम्बकीय क्षेत्र धेरै बलियो भयो, र यसले त्यहाँ कणहरूको गतिमा प्रभुत्व जमायो। त्यसैले अन्तरिक्ष यानलाई सूर्यको सम्पर्कमा रहेको सामग्रीले घेरिएको थियो ।'
'समस्या यो छ कि सौर्य हावालाई जन्म दिने भौतिक प्रक्रियाहरूको औंठाछापहरू सौर्य वायुले सौर्य कोरोनाबाट पृथ्वी र त्यसभन्दा पछाडिको यात्राबाट मेटाइन्छ अन्वेषकहरू कोरोनाबाट मोहित छन् किनभने त्यहाँ केही मुख्य प्रक्रियाहरू हुन्छन् जुन हाल व्याख्यालाई अस्वीकार गर्दछ ।' जोन हप्किन्स एप्लाइड फिजिक्स प्रयोगशालाका नूर राउफीले बताए । 'यो कारण हो कि हामीले पार्करलाई यस रहस्यमय क्षेत्रमा के भइरहेको छ भनेर बताउनको लागि उडान गरेका छौं ।'
पार्कर विज्ञान टोलीले सूर्यको भविष्यका फ्लाइबाइहरूमा कोरोनाको गहिराइमा अनुसन्धान गर्ने कामको रूपमा धेरै डेटा सङ्कलन गर्नेछ। यो अन्ततः २०२५ मा फोटोस्फियरको ७ मिलियन किमी भित्र पुग्नु पर्ने बताइएको छ । पार्करको अन्तर्दृष्टि, र अन्य सौर्य वेधशालाहरूबाट आएका, पृथ्वीमा बस्ने सबैका लागि प्रत्यक्ष सान्दर्भिक रहेको नासाले बताएको छ ।
सूर्यबाट सबैभन्दा ठूलो प्रकोपले हाम्रो ग्रहको चुम्बकीय क्षेत्रलाई हल्लाउन सक्छ । यस प्रक्रियामा, सञ्चार अवरुद्ध हुन सक्छ, उपग्रहहरू अफलाइन ठोक्न सकिन्छ, र पावर ग्रिडहरू विद्युतीय सर्जेसको लागि कमजोर हुन सक्छन् ।
वैज्ञानिकहरूले यी "तूफानहरू" भविष्यवाणी गर्ने प्रयास गर्छन् र पार्करले उनीहरूलाई त्यसो गर्न मद्दत गर्न नयाँ र बहुमूल्य जानकारी हासिल हुनेमा प्रतिबद्ध रहेका छन् ।
