- २०८१ बैशाख १६ आइतबार
काठमाडौँ । आजकल हामी दिनको १०-१२ घण्टा ल्यापटप, कम्प्यूटर, टिभी वा फोन स्क्रिनको अगाडि बिताउँछौं । धेरै स्क्रिन टाइमले हाम्रो आँखामा नराम्रो असर गरिरहेको हुन्छ । हाम्रो आँखामा दुखाइ, आँखा मुनि कालो घेरा आउने गर्दछ ।
यो हामी पहिले नै थाहा छ, तर के तपाईंले कहिल्यै सोच्नुभएको छ कि इलेक्ट्रोनिक स्क्रिनले हाम्रो आँखालाई कसरी असर गरिरहेको छ । आखिर कसरी पर्दाको कारण हाम्रो आँखा बिग्रन्छ ।
बेलायतको ब्राडफोर्ड युनिभर्सिटीकी सहायक प्राध्यापक नीमा घोरबानीका अनुसार अफिस बैठक होस् वा अनलाइन अध्ययन फोन, ल्यापटप हरेकको जीवनको महत्वपूर्ण हिस्सा बनेको छ । तर, यसले आँखामा धेरै क्षति पुर्याउँछ । यो किनभने हामी जन्मदेखि नै दूरदर्शी छौं, जसको मतलब हामी नजिकका वस्तुहरू भन्दा टाढाका वस्तुहरू स्पष्ट रूपमा देख्न सक्छौं ।
जब हामी हुर्कन्छौं, हाम्रो आँखाले पूर्ण दृष्टि प्राप्त गर्न दृश्य वातावरण र आनुवंशिक संकेतहरूमा प्रतिक्रिया गर्दछ । तर, मायोपिया भएका व्यक्तिको आँखाले कुनै किसिमको समायोजन गर्न सक्दैन र आँखाको लम्बाइ बढ्छ । सरल भाषामा भन्ने हो भने, लेन्स र रेटिना बीचको दूरी बढ्न थाल्छ । स्क्रिन हेरेर यो दुरी अझै बढ्न सक्ने सहायक प्राध्यापक नीमा मोज्राड बताउँछिन् ।
जब हामी नजिकको कुरामा ध्यान केन्द्रित गर्दछौं, सिलियरी मांसपेशीहरू, जुन लेन्सको आकार अनुसार समायोजन हुन्छन् तिनीहरु संकुचित हुन्छन् । यसले लेन्सको आकार थप गोलाकार बनाउँछ । यसले रेटिनालाई कुनै पनि कुरामा ध्यान केन्द्रित गर्न मद्दत गर्छ । यसलाई सरल शब्दमा सिलीरी मांसपेशीहरूमा अत्यधिक तनावको कारण, तिनीहरू फैलिन थाल्छन् । यसले लेन्सलाई आफ्नो समतल आकारमा पुन: आकार दिने आँखाको क्षमतालाई कमजोर बनाउँछ ।
यसले आँखाको पुतलीलाई पनि ठूलो बनाउँछ, जसले यसको संरचना र रेटिनामा प्रकाश फोकस गर्ने क्षमतामा स्थायी परिवर्तन ल्याउन सक्छ । बढेको पुतलीको साथ टाढाका वस्तुहरू हेर्दा, फोकस रेटिनाको अगाडि हुन्छ, वस्तुहरू धमिलो देखिन्छन् ।
निलो फिल्टर चश्माले आँखालाई जोगाउँदैन !
कम्प्यूटर र मोबाइल स्क्रिनमा धेरै घण्टा काम गर्दा आँखाको तनावबाट बच्न नीलो प्रकाश फिल्टर गर्ने चस्माको माग बढेको छ, तर यस सम्बन्धमा धेरै अनुसन्धानहरूमा वैज्ञानिक प्रमाण फेला परेको छैन ।
विशेषज्ञहरू भन्छन्, नीलो प्रकाशले वास्तवमा आँखाको समस्यासँग कुनै सम्बन्ध छैन । १७ अध्ययनको विश्लेषणमा यी चश्माका सम्बन्धमा यस प्रकारको दाबी सही नभएको बताइएको छ । तिनीहरूले आँखा तनाव कम गर्दैनन् ।
विशेषज्ञहरूले कम्प्युटर भिजन सिन्ड्रोमको लागि नीलो प्रकाशलाई दोष दिँदैनन् । मेलबर्न विश्वविद्यालयको अप्टोमेट्री र भिजन साइन्सेसका एसोसिएट प्रोफेसर डा. लौरा डाउनी भन्छिन्, वास्तवमा आँखाको तनावको लागि नीलो प्रकाशलाई दोष दिनु आफैमा छक्कलाग्दो छ ।
लामो समयसम्म स्क्रिन टाइम गरेपछि टाउको दुख्ने, आँखा धमिलो हुने, आँखामा जलन हुने जस्ता गुनासोहरू कम्प्युटर भिजन सिन्ड्रोममा आउँछन् । उनको टोलीले नीलो प्रकाशलाई फिल्टर गर्ने चश्मामा अन्य, धेरै सामान्य चश्माहरू भन्दा कुनै अतिरिक्त फाइदाहरू नभएको पत्ता लगायो । यसले आँखाको जलन वा थकानलाई कम गर्दैन, न त दृष्टि सुधार गर्छ ।
अमेरिकन एकेडेमी अफ ओप्थाल्मोलोजीका डा राज मातुरी भन्छन्, यी चस्माले मस्तिष्कमा मेलाटोनिनको प्रवाहलाई रोक्छ भन्ने प्रमाणहरू छन् । यसले निद्रा नलाग्ने समस्या बढाउँछ ।
विज्ञहरू भन्छन्, मोबाइल वा कम्प्यूटरबाट धेरै थोरै नीलो प्रकाश निस्कन्छ, त्यसैले चश्माले यसलाई रोक्दा आँखाको तनावबाट राहत हुँदैन । कम्प्यूटरको स्क्रिनको अगाडि चार घण्टा वा सोभन्दा बढी समय बिताएमा आँखाको जोखिम बढिनै हुन्छ, जुन चस्माबाट कम हुदैन ।
