- २०८१ बैशाख २१ शुक्रबार
काठमाडौँ । विश्व स्वास्थ्य संगठन (डब्लुएचओ) का अनुसार विश्वमा सबैभन्दा बढी मृत्यु मुटुरोगका कारण हुने गरेको छ । हरेक वर्ष करिब १ करोड ८० लाख मानिसले हृदयाघात वा स्ट्रोकका कारण ज्यान गुमाइरहेका छन् ।
हृदयघातको सबैभन्दा ठूलो कारण उच्च कोलेस्ट्रोल हो । चिन्ताको कुरा यो छ कि कोलेस्ट्रोलले खतरनाक सीमा नाघ्दासम्म कुनै लक्षण देखिँदैन ।
तपाईले सधैं कोलेस्ट्रोलको बारेमा नराम्रो कुराहरू सुन्नु भएको छ, जबकि यो हाम्रो शरीरको लागि आवश्यक छ । हाम्रो शरीरले कोलेस्ट्रोलको सहयोगले हर्मोन, स्वस्थ कोशिका र भिटामिनहरू बनाउँछ, जुन स्वस्थ शरीरका साथ जीवित रहन धेरै महत्त्वपूर्ण हुन्छ किनभने त्यहाँ दुई प्रकारका कोलेस्ट्रोल हुन्छन्, राम्रो कोलेस्ट्रोल र खराब कोलेस्ट्रोल ।
कोलेस्ट्रोलको मात्रा बढी भएमा मुटुको स्वास्थ्यलाई मात्रै जोखिममा पार्छ, तर यसले हाम्रो शरीरमा अन्य धेरै हानि पुर्याउँछ भन्ने आम मान्यता छ ।
एलडिएल र एचडिएल कोलेस्ट्रोलमा के फरक छ ?
हाम्रो शरीरमा दुई प्रकारको कोलेस्ट्रोल हुन्छ, एलडिएल र एचडिएल । एलडिएल भनेको कम घनत्व लिपोप्रोटिन हो, जसलाई खराब कोलेस्ट्रोल भनिन्छ । हाम्रो रगतमा एलडीएल बढ्यो भने रक्तनलीमा जम्मा हुन थाल्छ । यो अवस्थालाई प्लेक भनिन्छ । हाम्रो रक्तनलीमा बनेको प्लाकका कारण रगत चलाउन समस्या हुन्छ । हाम्रो एलडीएल कोलेस्ट्रोल स्तर १०० एमजी/डीएल भन्दा कम रहनुपर्छ । यो भन्दा बढी खतरनाक मानिन्छ ।
एचडीएल अर्थात् उच्च घनत्व कोलेस्ट्रोल एक स्वस्थ कोलेस्ट्रोल हो । यसले हाम्रो रक्तनलीबाट एलडीएल कोलेस्ट्रोल हटाउन मद्दत गर्छ । स्वस्थ रहन, हामीले यसलाई ६० एमजी/डीएल वा सोभन्दा बढी राख्ने प्रयास गर्नुपर्छ ।
उच्च कोलेस्ट्रोलका लक्षणहरू के हुन् ?
मुटुरोग विशेषज्ञहरुले उच्च कोलेस्ट्रोलको लक्षण नदेखिए पनि केही लक्षण भने भेट्न सकिने बताउछन् । उत्तम तरिका भनेको आफ्नो जीवनशैली परिवर्तन गर्नु हो । यसका लागि सबैभन्दा पहिले हामीले ती सबै बानीहरू पहिचान गर्नुपर्छ जसको कारणले एलडीएल बढ्छ ।
यदि तपाईंको आहारमा धेरै चीजहरू समावेश छन् जसमा उच्च मात्रामा फ्याट र ट्रान्स फ्याट हुन्छ भने, उच्च कोलेस्ट्रोल स्तरको जोखिम बढी हुन्छ । मोटोपना, कम शारीरिक गतिविधि र धुम्रपानले पनि यो जोखिम बढाउन सक्छ । यो एक आनुवंशिक समस्या पनि हो, अर्थात्, उच्च कोलेस्ट्रोलको जोखिम ती व्यक्तिहरूमा बढी हुन्छ जसको आमाबाबुलाई उच्च कोलेस्ट्रोलको समस्या थियो । मधुमेह र हाइपर थाइराइडिज्म जस्ता स्वास्थ्य अवस्थाहरू पनि यसका लागि जिम्मेवार हुन सक्छन् ।
अब जानौं कोलेस्ट्रोल लेभल कसरी घटाउन सकिन्छ ?
यदि आहारमा आवश्यक परिवर्तनहरू गरियो भने, एलडीएल कोलेस्ट्रोल कम हुन्छ र एचडीएल कोलेस्ट्रोल बढ्छ ।
यद्यपि शारीरिक गतिविधि हाम्रो समग्र शारीरिक र मानसिक स्वास्थ्यको लागि आवश्यक छ । साथै, यसले एचडीएल कोलेस्ट्रोल बढाउन पनि मद्दत गर्छ । हरेक दिन ४५ मिनेट एक्सरसाइज गरेमा खराब कोलेस्ट्रोल कम गर्न सकिन्छ । यदि तपाइँसँग समय कम छ भने, तपाइँ यसलाई दुई देखि तीन भागमा विभाजन गरेर कसरत पूरा गर्न सक्नुहुन्छ।
तौल घटाउँदा खराब कोलेस्ट्रोल कम हुन्छ
मोटोपना पनि कोलेस्ट्रोलको मात्रा बढ्नुको प्रमुख कारण हो । शरीरको तौल बढेको छ भने घटाउनुपर्छ । यदि तपाईं फास्टफुड र प्याकेज गरिएको खानाबाट टाढा रहनुभयो र नियमित व्यायाम गर्नुहुन्छ भने, तपाईं सजिलै तौल घटाउन सक्नुहुन्छ। यसले खराब कोलेस्ट्रोल कम गर्न मद्दत गर्छ ।
त्यस्तै चुरोटको धुवाँमा पाइने निकोटिनले क्यान्सर र फोक्सोको रोग निम्त्याउन सक्छ । यस बाहेक यसमा धेरै रसायनहरू पनि हुन्छन् जसले रक्तनलीहरूलाई क्षति पुर्याउँछ। यसले नसाको भित्री अस्तरलाई खुकुलो बनाउँछ, जहाँ कोलेस्ट्रोल जम्मा हुन सक्छ र प्लेक बन्न सक्छ। यो प्लाक हृदयघातको लागि जिम्मेवार हुन्छ । त्यसैले धुम्रपानबाट टाढा रहनु जरुरी छ ।
