- २०८१ बैशाख १७ सोमबार
काठमाडौँ । बढ्दो उमेरले शरीरमा छाला, स्वास्थ्य र क्षमतामा सबैभन्दा बढी प्रभाव पार्छ । अमेरिकाको नेशनल इन्स्टिच्युट अफ हेल्थका अनुसार ३० वर्षको उमेरपछि शरीर र मस्तिष्क दुवैमा परिवर्तन हुन थाल्छ । यसपछि उमेर बढ्दै जाँदा शरीर तुलनात्मक रूपमा कमजोर हुन थाल्छ । स्वास्थ्यसँग सम्बन्धित धेरै प्रकारका समस्याहरू देखा पर्न थाल्छन् । तीमध्ये हड्डी कमजोर हुनु, टेस्टोस्टेरोनको मात्रा कम हुनु र मेटाबोलिज्मको कमी हुनु प्रमुख छन् । मुटुको कमजोरी र मोटोपन पनि बढ्छ ।
बढ्दो उमेरको असर शरीरका प्रायः सबै अंगमा पर्छ । ५० र ६० वर्षको उमेरमा शरीर र दिमागमा यसको प्रभाव प्रस्ट देखिन्छ । आज जान्नुहोस् बुढ्यौलीले शरीरमा कस्तो असर गर्छ र शरीरलाई कसरी स्वस्थ राख्न सकिन्छ ।
उमेर बढ्दै जाँदा मेटाबोलिज्म: क्यालोरी जलाउने क्षमता १० देखि ३० प्रतिशत घट्छ ।
आराम गर्दा जलेको क्यालोरीलाई आरामको मेटाबोलिक दर भनिन्छ । कसरत गरेर जलाउने क्यालोरीलाई गैर-व्यायाम गतिविधि थर्मोजेनेसिस भनिन्छ । यसबाहेक, खाना र व्यायामको थर्मिक प्रभाव संयोजन गरेर मेटाबोलिज्म बनाइन्छ । उमेरसँगै, उनीहरूले जलाउने क्यालोरीहरू ३० प्रतिशतसम्म घट्न थाल्छन् ।
मांसपेशी कोशिकाहरूले ऊर्जाको लागि क्यालोरीहरू जलाउँछन् । यस्तो अवस्थामा बेलुकाको खानापछि १५ मिनेट पैदल हिड्नु फाइदाजनक हुन्छ ।
४० वर्षको उमेरपछि हरेक १० वर्षमा मस्तिष्कको तौल लगभग ५ प्रतिशतले घट्न थाल्छ । ६० वर्षको उमेरमा मस्तिष्क संकुचित हुने प्रक्रिया झन् छिटो हुन्छ । न्यूरोन्स बीचको जडान घट्न थाल्छ। नयाँ नाम सम्झन, शब्द सम्झन गाह्रो हुन्छ ।
राम्रो सम्बन्ध राख्ने र आफ्नो दैनिकीमा व्यायामलाई प्राथमिकता दिने गर्नुपर्छ । यसले हाम्रो स्मरणशक्ति र मुडलाई सुधार्छ । पजलहरू समाधान गर्ने, बोर्ड गेमहरू, वाद्ययन्त्र खेल्ने, र थप जस्ता मस्तिष्कका चुनौतीपूर्ण कार्यहरू गर्दा फाइदा हुन्छ ।
४० वर्ष पुगेपछि मुटुको धड्कन कम हुन थाल्छ, रगत पम्प गर्ने क्षमता वर्षैपिच्छे घट्दै जान्छ। ४० वर्ष पुगेपछि मुटुको मांसपेशी कडा हुन थाल्छ । धमनीहरूमा कोलेस्ट्रोल जम्मा हुन थाल्छ र ती कडा हुन थाल्छन् । धेरै व्यक्तिहरूमा, हृदयको दर ६० बीट प्रति मिनेट भन्दा कम हुन्छ (सामान्य ६० र १०० बीचमा)। मुटुले २५ वर्षको उमेरमा करिब २.४० लिटर रगत पम्प गर्छ भने ४० वर्षको उमेरमा २ लिटरमा घट्छ ।
दौडने र साइकल चलाउने जस्ता व्यायामले मुटुको गति बढाउँछ, जसले मुटुलाई छिटो रगत पम्प गर्छ । यो अभ्यास हप्तामा तीनदेखि चार दिन ३० मिनेटसम्म गर्दा फाइदा हुन्छ ।
त्यस्तै हड्डीहरू जीवित तन्तु हुन् । तिनीहरू दैनिक भाँचिन्छन् र बन्छन्, तर जब हामी ५० वर्षको उमेरमा पुग्छौं, तिनीहरूको ब्रेकडाउन छिटो हुन्छ र गठन कम हुन थाल्छ । एस्ट्रोजन हर्मोनको कमीका कारण महिलामा यो अवस्था पहिले देखिने गर्छ । तौल बोक्ने व्यायाम हड्डीका लागि राम्रो हुन्छ । हप्तामा तीनदेखि चार दिन ३० मिनेट भारोत्तोलन, हिँड्ने, दौडने गर्दा फाइदा हुन्छ ।
६५ वर्षको उमेरपछि शरीरको सुरक्षा गर्ने टी कोशिकाहरू कम हुन थाल्छन् । शरीरको समग्र प्रतिरक्षा प्रणाली उमेरसँगै बिस्तारै घट्दै जान्छ । यद्यपि शरीरले एक उमेरसम्म मेमोरी टी कोशिकाहरू (सेतो रक्त कोशिका पनि भनिन्छ) भण्डारण गरिरहन्छ, जसले शरीरलाई विगतमा भाइरस वा ब्याक्टेरियाको संक्रमणबाट बचाउँछ, तर ६५ पछि शरीरमा यी टी-कोशिकाहरूको अभाव हुन्छ ।
हार्वर्डका अनुसार माइक्रोन्यूट्रिएन्टले रोग प्रतिरोधात्मक क्षमता बढाउन मद्दत गर्छ । फलफूल, सागसब्जी र नटमा सूक्ष्म पोषक तत्वहरू प्रशस्त हुन्छन् ।
