टाइटानिक डुबेको समुद्री क्षेत्र किन खतरनाक छ ?

काठमाडौँ । टाइटानिक जहाजको भग्नावशेष हेर्न एट्लान्टिक महासागरको १३ हजार फिट गहिराइमा गएको टाइटन नामक पनडुब्बी ध्वस्त भएको छ । जसमा पनडुब्बीमा बेलायती अर्बपति हमिस हार्डिङ, फ्रान्सेली गोताखोर पल–हेनरी, पाकिस्तानी–बेलायती व्यापारी प्रिन्स दाउद, उनका छोरा सुलेमान र ओशनगेट कम्पनीका सीईओ स्टकटन रश रहेका थिए  । यो टाइटन पनडुब्बीको मालिक ओशनगेट कम्पनी हो ।

उद्धारकर्मीहरूले दुर्घटनाको पुष्टि गरेका छन् र शव निकाल्न सम्भव नभएको पनि बताएका छन् । यो टाइटन पनडुब्बी रिमोट पाइलट जहाजद्वारा पत्ता लगाइएको छ । यो भग्नावशेष टाइटानिकको भग्नावशेषबाट केही सय फिट टाढा फेला परेको बताइएको छ । एट्लान्टिक महासागरको यो क्षेत्र रहस्यले भरिएको विज्ञहरू बताउँछन् । जुन अन्धकार संसार जस्तै छ ।

टाइटानिक जहाजको भग्नावशेष एट्लान्टिक महासागरको ४ किलोमिटर गहिराइमा छ । यो क्षेत्रलाई मध्यरात क्षेत्र भनिन्छ जहाँ सूर्यको किरण पुग्दैन। यस्तो अवस्थामा पानीमुनिको बाटोमा हराउन सजिलो हुन्छ । जसको मद्दतले पनडुब्बी अगाडि बढ्छ त्यसको प्रकाश केही मिटरसम्म मात्रै हुन्छ । यो समुन्द्री क्षेत्रमा अँध्यारो हुने र पानी निकै चिसो हुने विज्ञहरु बताउँछन् । समुन्द्रको सतहमा माटो छ र यो निरन्तर चलिरहन्छ । साउण्ड नेभिकेसन (सोनार) को मद्दतले मात्र आफ्नो स्थिति पत्ता लगाउन सकिन्छ । यति गहिराइमा पनि राडारले काम गर्दैन ।

समुद्री विज्ञहरूका अनुसार समुद्रको सतहमा माथिल्लो सतहको भन्दा ३९० गुणा बढी चाप हुन्छ । त्यसैले यहाँ जाने पनडुब्बीको पर्खाल धेरै बाक्लो बनाइएको थियो, जसले गर्दा यसले दबाब सहन सक्छ । हावा र समुद्र भित्र छालहरुको कारण, एक बलियो धारा बनाइन्छ । यसले समुद्रको सतहमा रहेका सामानहरूको स्थान पनि परिवर्तन गर्छ । यो दबाब अन्तरिक्षमा जाने अन्तरिक्ष यात्री जस्तै हो । डुबेको करिब १०० वर्ष बितिसक्दा पनि टाइटानिक जहाजको भग्नावशेष अझै पग्लिने र टुट्ने क्रममा छ ।

विज्ञहरू भन्छन्, यदि कोही यसको नजिक गएको छ भने ऊ यसमा फस्न सक्छ । एकपटक पनडुब्बी अड्किएपछि बाहिर निस्कन निकै गाह्रो हुन्छ । यसैबीच, खोज अभियान पछि अमेरिकी अधिकारीहरूले टाइटन पनडुब्बी विनाशकारी आन्तरिक विस्फोटको शिकार भएको हुन सक्ने बताएका छन् । अमेरिकाको गुप्तचर उपकरणले पनि यो पनडुब्बीको विस्फोट रेकर्ड गरेको थियो । यो पनडुब्बीको समाधानमा कुनै समस्या आएको भए मिलिसेकेन्डमा पनडुब्बीलाई ध्वस्त पार्ने विज्ञहरू बताउँछन् । पनडुब्बीले यात्रा सुरु गरेको १ घण्टा ४५ मिनेटपछि सम्पर्कविहीन भएको थियो ।

अन्त: विस्फोट भयो पनडुब्बी 

टाइटानिकको भग्नावशेष हेर्न महासागरमा माइलसम्म पुगेका अर्बपतिहरू आफ्नो साहसिक कार्यको दुःखद अन्त्यमा भयो । पनडुब्बी बेपत्ता भएपछि अहिले सबै यात्रुलाई मृत घोषणा गरिएको छ । वास्तवमा, अमेरिकी नौसेनाले आइतवार ठूलो आवाज सुनेको थियो, त्यही दिन टाइटन पनडुब्बी सम्पर्कविहीन बनेको थियो । अब धेरै दिनको खोजी अभियानपछि पनि पनडुब्बीको बारेमा केही पत्ता नलागेपछि अहिले सबै यात्रुलाई मृत घोषणा गरिएको छ । अहिले उक्त विष्फोटमा पनडुब्बी ध्वस्त भएको बताइएको छ ।

पनडुब्बी अन्त: विस्फोट (implosion) भयो ?

सामान्य विस्फोटको विपरीत इम्प्लोसन अर्थात् अन्त: विस्फोट  हो । विस्फोटमा भित्रबाट बाहिर जे पनि विस्फोट हुन्छ भने अन्त: विस्फोटमा बाहिरबाट भित्री दबाबका कारण विस्फोट हुन्छ । पानीमुनि फोरेन्सिक्सका विशेषज्ञ टम म्याडक्सले सीएनएनलाई भनेअनुसार पनडुब्बीमा संरचनात्मक त्रुटि भएका कारण पनडुब्बीले यसमा लगाइएको अत्यधिक दबाबलाई सहन नसकेर अन्त: विस्फोट भयो ।

विज्ञहरूका अनुसार समुद्रको गहिराइमा रहेको कुनै पनि वस्तुमा पानीको चाप निकै बढी हुन्छ । यो प्रति वर्ग इन्च चार देखि पाँच हजार पाउन्डसम्म हुन सक्छ, जुन पृथ्वीको भन्दा ३५० गुणा बढी हो । यस्तो अवस्थामा पनडुब्बीको सानो त्रुटि पनि ठूलो हुन सक्छ । पनडुब्बीमा भएको सानो चुहावटले पनि विस्फोट गराउन सक्छ । उल्लेखनीय कुरा के छ भने यो विस्फोट मिलिसेकेन्डको एक अंशको समयमा हुन्छ, अर्थात् आँखा झिम्काउनुभन्दा कम समयमा पनडुब्बीमा ठूलो विस्फोट भएको हुनुपर्छ र यात्रुले सोच्ने र बुझ्ने समय पनि नपाएको अवस्था हुनसक्छ ।

यात्रुहरूको शव फेला नपर्ने

विस्फोटको तीव्रतालाई हेर्दा पाँचजना यात्रुको शव नभेट्ने अनुमान गरिएको छ । टाइटानिक जहाजको भग्नावशेष एट्लान्टिक महासागरमा करिब १३ हजार फिटको गहिराइमा रहेको छ । यस गहिराईमा, कुनै पनि वस्तुमा पानीको दबाब ५६०० पाउण्ड प्रति वर्ग इन्चसम्म हुन सक्छ । पनडुब्बीमा विष्फोट कहाँ भएको हो भन्ने खुल्न सकेको छैन । अमेरिकी कोस्ट गार्डले खोजी अभियानलाई अझै जारी राख्ने र भग्नावशेष खोज्ने प्रयास गर्ने बताएका छन् तर भग्नावशेष फेला पार्ने सम्भावना पनि निकै कम रहेको बताइएको छ ।